Het
komt vaak voor dat kinderen zich verzetten tegen hun ouders of boos worden.
Meestal gaat dat na verloop van tijd over. Anders is het als dit heel lang
aanhoudt en steeds erger wordt.
Het
kind doet alsof hij zijn ouders niet hoort, probeert uit te stellen of weigert
gewoon te voldoen aan wat van hem wordt verlangd. Ouders houden vol, laten
merken dat het kind moet doen wat zij in alle redelijkheid van hem verlangen,
gaan herhalen, onderhandelen, er op aandringen, geïrriteerd kijken, verheffen
hun stem, maken onvriendelijke opmerkingen, worden boos, gaan straffen, trekken
en duwen het kind, zonder enig positief effect.
Sterke eigen wil
Het
kind gaat meer dagen wel dan niet door met het zich verzetten tegen wat van hem
verlangd wordt, stelt zich steeds vaker negatief op en vertoont sterk
zelfbepalend gedrag. Vaak zeggen ouders dat hun kind een sterke eigen wil heeft
en niet tegen onverwachte veranderingen kan. Ouders gaan het kind ruim van
tevoren informeren en voorbereiden, dat bijvoorbeeld moeder straks boodschappen
moet gaan doen. Het kind wil meestal niet meegaan, verzet zich en een ‘nee’ van
hem, blijft ‘nee’.
Jonge
kinderen van 3 of 4 jaar kunnen verschrikkelijke scènes maken in een winkel of
op straat, huilend en schreeuwend op de grond gaan liggen als zij iets niet
mogen.
Verzetten, uitdagen en provoceren
De
conflicten herhalen zich steeds, het kind wordt gestraft maar, onbegrijpelijk,
blijft zich verzetten, uitdagen en provoceren. Het lijkt alsof het kind er
niets aan kan doen. Ouders worden onvriendelijk en agressief, maar ook dat
heeft geen effect. Soms lijkt het zelfs of het erger wordt, daar het kind ook
regels en afspraken niet nakomt. Ouders gaan door met straffen en intimiderend
gedrag. Zij worden wanhopig en verdrietig. Het is voor hun ook heel kwetsend en
pijnlijk. Soms gaan ouders zich schikken om minder vaak conflicten en
explosieve situaties thuis te hebben en staan zij het kind steeds meer toe. Er
zijn ook ouders die proberen alles te relativeren, tot dat niet meer lukt.
Thuis
komt het kind vaak negatief over, doet irritant, wordt boos en agressief en het
geeft niet op. Later gebeurt dat ook op school. Wanneer het kind of de jongere
veel stress beleeft, kan de aandoening zich snel verslechteren.
Lieve kinderen die zich fel verzetten tegen autoriteit
Ondanks
het feit dat het werkelijk een lief en aardig kind is, vertoont het vaak een
heel negatief gedragspatroon, waarvan de signalen zich al aankondigden toen het
2 of 3 jaar was. Als het kind 5 of 6 jaar is, of 10 of 11, weten zijn ouders
dat zij niet te maken hebben met een opvoedingsprobleem. Het gaat niet over!
Het kind heeft steeds meer moeite met het accepteren van gezag, vertoont
brutaal gedrag en kan bijna plotseling, zonder duidelijk aanwijsbare reden,
heel boos en agressief worden. Het kind is dan moeilijk te stoppen en niet
aanspreekbaar.
Het kind, de
jongere, is boos, vaak heel boos, zonder te weten waarom, op iedere bekende
volwassene, in het bijzonder op zijn ouders. Wanneer hij zichzelf is, is hij
een fantastisch, lief, vaak verlegen kind.
Het kind lijdt
Het
kind zelf lijdt erg onder dit blijvend negativistische gedragspatroon, dat hem
overkomt, evenals onder de reacties daarop van zijn omgeving. Hij krijgt steeds
vaker negatieve reacties en straf. Desalniettemin lukt het hem niet om daar, op eigen kracht of met het hulp
van zijn ouders, verbeteringen in aan te brengen. Net zo min als het kind kan
stoppen met huilen bij een gebroken been. De opvoedingsaanpak die ouders vaak
volgen, namelijk hun autoriteit dwingend laten gelden, maakt het probleem nog
erger. Het heeft ook geen opvoedingsprobleem. Het heeft een
gezondheidsprobleem.
Het overkomt het kind
Samenvattend,
het kind of de jongere vertoont al jaren gevoelens, gedachten en gedrag, die
niet te verwachten zijn bij een kind van zijn leeftijd en met zijn
intelligentie ontwikkeling. De emotionele en sociale ontwikkeling van het kind
verloopt niet goed, waardoor het veel problemen ondervindt in zijn sociale
contacten en deelname aan het onderwijs.
Het
kind heeft veel last van een van de meest voorkomende psychische aandoeningen
bij kinderen en jongeren.
Oppositioneel-opstandige gedragsstoornis
Een
oppositioneel-opstandige gedragsstoornis (Engelstalige naam, Oppositional Defiant Disorder, afkorting
ODD) is een stressgerelateerde ontwikkelingsaandoening (of stoornis), die tot
ontwikkeling komt als reactie op situaties (live
events), die het kind op de leeftijd tussen 0 en 2 jaar als heel erg
beangstigend (stressvol) heeft ervaren. In de perceptie van het kind heeft hij toen
niet de liefde, koestering en bescherming gekregen die hij nodig had en waar
hij om vroeg (veel minder, niet op het juiste moment, niet van de juiste
persoon, etc.). Irritatie en afkeer tegen de verzorger ontwikkelt zich,
empathie dus niet. De emotionele ontwikkeling van het kind is door de toen
ontstane heel hoge stress anders verlopen dan verwacht in betere
omstandigheden. De anatomie en biologie van de hersenen van het kind zijn veranderd.
Wat nu waarneembaar is, zijn negativistische gedragspatroon (afkeer tegen
autoriteit, prikkelbaarheid, sterk zelf bepalend gedrag, uitbarstingen en heel
zwak empathisch vermogen), zijn uitingen van die afwijkende emotionele
ontwikkeling.
Dat
is niet het kind, dat zijn de symptomen van een psychische stoornis.
Behandeling
Behandeling
van ODD is mogelijk en zeer gewenst. Gebeurt dat niet, dan kunnen de
belemmeringen en beperkingen steeds erger worden en het welzijn en welbevinden
van het kind nog sterker onder druk komen te staan. Ook anderen zullen er onder
(blijven) lijden. De behandeling houdt in het herstellen van de vroege emotionele ontwikkeling van het kind en het op gang
brengen en versterken van een gezonde ontwikkeling. Dat noemen wij Ontwikkeling Herstellende Psychotherapie.
De
hierboven beschreven waarneembare symptomen verschillen sterk bij meisjes of
bij jongens, per leeftijd, ontwikkelingsgeschiedenis, etc. Het komt vaak voor
dat meisjes bijvoorbeeld meer passief verzet plegen en verbaal de confrontatie
aangaan. Jongens zijn vaak meer frontaal
en agressiever. Maar ook hier zien wij vaak jongeren die zich voornamelijk
negatief bij alles opstellen, anderen irriteren en uitdagen, soms stiekem, niet
inzien wat zij bij de anderen veroorzaken (ergernis en woede) en alles ontkennen.
Erop aangesproken, ontkennen zij alles of sluiten zij zich af in een soort gekwetst mutisme.
Delen
van het “Behandelingsprogramma” en “Werkboek voor Ouders”, die door Child
Support zijn ontwikkeld voor de behandeling van ODD, zullen de komende maanden op
het blog geplaatst worden.
F. Cunha
Ontwikkelings- en
gezondheidspsycholoog
4613 Views
