IN ONTWIKKELING 1: “Leren omgaan met sociale uitsluiting en vernederingen”
Klinische waarneming: Wij worden regelmatig geconfronteerd met kinderen en
adolescenten die vaak in conflicten raken met medeleerlingen (soms met
volwassenen) en afgestoten worden. Sociale vaardighedentrainingen/cursussen legen
het probleem en de last bij het individu (het slachtoffer).
Veel ondernemende en speelse kinderen, die graag met andere kinderen willen
spelen, ondervinden daarbij vaak veel problemen.
Zij worden geweerd,
genegeerd of uitgedaagd en beledigd. Als zij blijven proberen er bij te horen,
en dat doen zij meestal wel, leidt dat tot meer irritaties, agressie en
conflicten.
Het kind krijgt vaak de schuld daarvan.
Dat gebeurt in de klas, op het schoolplein en in het bijzonder bij
de overblijf.
“Heeft zijn
woede niet onder controle.” “Voelt zich uitgedaagd, geprovoceerd.” “Gaat
vechten.” “Gaat schreeuwen.” “Aangesproken, gaat hij met volwassenen
argumenteren.” “Is stil, passief, teruggetrokken.” “Niemand heeft last van
haar.” “Wanneer ik hem in
bed vind als ik thuis kom, dan weet ik dat er iets ergs is gebeurd op school.“
Social exclusion/Sociale uitsluiting, afgewezen worden, doet pijn. Mensen,
kinderen gaan zichzelf afvragen waarom de anderen je dat aandoen. Het maakt je
verdrietig, boos en wanhopig.
Sociale aansluiting is van fundamenteel belang om je te ontwikkelen en te overleven.
Adolescenten worden op school onvriendelijk bejegend, geselecteerd, uitgestoten
en uiteindelijk gemarginaliseerd. Zij
zijn groot of klein, wit of geel, mooi of minder mooi, dragen merkkleren of
niet, … Je heb een tic of je ziet er een beetje anders uit en dat wil je ook. Alles
kan aanleiding zijn om afgestoten te worden. School doet er meestal “niets” aan.
Adolescenten voelen de agressie, ervaren pijn en komen alleen te
staan in wanhoop. De binding met ouders is niet sterk.
Sociale uitsluiting doet
pijn. Je
voelt je alleen, je bent alleen. Je voelt je minderwaardig en je weet niet wat
je met jezelf aan moet. De adolescent ziet school en leren, thuis, gezin en
samenleving niet meer zitten. Ziet ook niet meer in wat hij daar aan heeft.
Volwassenen en groepen volwassenen, die
aan de sociale uitsluiting van anderen meedoen, doen dat doelbewust. Zij eigenen zich ook het recht toe om dat
te doen, soms gebruikmakend van alle denkbare middelen. Zij geloven (vanuit
hun streven naar eigen belang, religieuze
of ideologische overtuiging), dat anderen doelbewust pijn doen hun goed
recht is of zelfs hun plicht. Er bestaan
slechte mensen.
Besef dat je de sociale uitsluiting waar je slachtoffer van bent,
nu niet kunt veranderen.
Leer er dus mee om te gaan. Als je wilt, kun je later, met
anderen, de sociale uitsluiting aanpakken.
Wetenschappelijke bronnen:
1. Why Does Social Exclusion Hurt? The
Relationship Between Social and Physical Pain. G. MacDonald, M. R. Leary. American
Psychological Association. Psychological Bulletin 2005.
2. It’s
the Thought That Counts: The Role of Hostile Cognition in Shaping Aggressive
Responses to Social Exclusion. C. Nathan DeWall. J.Pers Soc
Psychol. 2009 January.
3. Does
Rejection Hurt? An fMRI Study of Social Exclusion. N.
I. Eisenberger. SCIENCE October 2003
4. Intrapersonal
an interpersonal processes of social exclusion. T. Kawamoto.
Frontiers in Neuroscience. 2015
5. Relational
Aggression, Gender, and Social-Psychological Adjustment.
N.R. Crick. Jun 2008
6. Reducing
Aggressive Responses to Social Exclusion Using Transcranial Direct Current
Stimulation (tDCS). P. Riva. The
Journal of Social Cognitive & Affective Neuroscience. 2015
7. School
reform for positive behavior support through collaborative learning: utilizing
lesson study for a learning community. E. Saito.
Cambridge Journal of Education. 2015
8.
Educational maltreatment, peer victimization, and
depressive versus anxiety symptoms during adolescence:
hopelessness as mediator. Hamilton
JL. J Clin Child Adolesc Psychol. 2013
9.
Sociale
Uitsluiting in Nederland.
Sociaal en Cultureel Planbureau. 2004
