“Dyslexie,
lezen en rekenen en andere zorgelijke problemen
Er is in de wetenschap wereldwijd consensus
over het feit, dat dyslexie een Leesstoornis
is. Dat is ook zeker het geval in de twee bestaande classificatiesystemen van
psychische stoornissen. De DSM-IV, van deAmerican Psychiatric Association en de
ICD-10 van de World HealthOrganisation. Het gebruik van de term dyslexie wordt
afgeraden.
Bij ‘officiële’ diagnoses wordt dus de term Leesstoornis
gebruikt (DSM-IV, As I 315.00). Het voordeel van gestandaardiseerd
diagnostische onderzoeken en diagnoses is dat voor iedereen, overal ter wereld,
duidelijk is waar men het over heeft, hoe het onderzoek werd opgezet en aan
welke diagnostische criteria is voldaan.
Twee van de drie diagnostische criteria van
een Leesstoornis luiden:
A.
Het
leesniveau ligt, gemeten met een individueel afgenomen gestandaardiseerde test
voor leesvaardigheid of begrip, aanzienlijk onder het te verwachten niveau dat
hoort bij de leeftijd, het niveau van de intelligentieontwikkeling en de bij de
leeftijd passende opleiding van betrokkene.
B.
De stoornis van criterium A interfereert in
significante mate met de schoolresultaten of de dagelijkse bezigheden waarvoor
leesvaardigheid vereist is.
Bron: “Beknopte
handleiding bij de Diagnostische Criteria van de DSM-IV”
Met “leesvaardigheid “ wordt bedoeld
leestempo en correctheid bij technisch lezen. Met “Aanzienlijk onder het te
verwachten niveau” wordt hier bedoeld circa twee standaardafwijkingen (2 x 15
punten) onder het gemiddelde niveau van kinderen of jongeren van dezelfde
leeftijdsgroep. Dat is bijvoorbeeld in het basisonderwijs een kind in eind
groep 4 dat op het niveau presteert van eind groep 3. Voorwaarde is ook dat het
kind zeker niet minder onderwijs en ondersteuning heeft gehad dan de andere
kinderen waarmee hij of zij vergelijkt wordt.
Een Leesstoornis en een Rekenstoornis zijn
Leerstoornissen.
Alle Leerstoornissen zijn ondergebracht in de
categorie Ontwikkelingsstoornissen, zoals Mentaal
retardation (‘Zwakzinnigheid’) en Communicatiestoornissen.
Ontwikkelingsstoornissen hebben
gemeenschappelijk dat de persoon (kind, jongere of volwassene) aanzienlijk
onder het niveau functioneert dat verwacht mag worden gezien zijn of haar
leeftijd, niveau van intelligentieontwikkeling en genoten
onderwijs. Een Leesstoornis is een Gezondheidsprobleem, zoals alle “mental
disorders … and Related Health Problems” (Bron: ICD-10). Dit omdat delen van de
hersenen belemmerd worden adequaat te functioneren. Voor alle duidelijkheid,
leerstoornissen zijn behandelbaar.
Bij het vermoeden van en leerstoornis is een
psychodiagnostisch onderzoek noodzakelijk. Dat onderzoekt alles wat daartoe
aanleiding geeft met de wetenschap dat bij een Leesstoornis vaak ook andere
Leerstoornissen voorkomen, maar ook ADHD, in het bijzonder
ADD. Nog vaker komt depressieve stemming en angstproblematiek voor. Wanneer
deze niet gediagnosticeerd worden, en er dus niets aan gedaan wordt, is de behandeling van de leesstoornis niet
effectief.
Neuro-onderzoek heeft al enkele jaren geleden
aangetoond hoe sterk het korte termijn geheugen (werkgeheugen) en de
ruimtelijke perceptie belemmerd worden wanneer stresshormonen sterk toenemen.
Bij het leesproces wordt een groot beroep gedaan op geheugen en ruimtelijke perceptie.
Wanneer het diagnostisch onderzoek gedaan
wordt conform de internationale richtlijnen en er wordt voldaan aan de
diagnostische criteria, dan moet het probleem van het kind, jongere of
volwassen gediagnosticeerd worden als een Leesstoornis. Het gaat hier om
een zorgelijk gezondheidsprobleem.
“Whatever its original causes, it must currently be
considered a manifestation of a behavioural,
psychological, or biological dysfunction in the individual. … A common
misconception is that a classification of mental disorders classifies people,
when actually what are being classified are disorders that people have.”
Bron:
DSM-IV
Redenerend vanuit het recht op
gezondheidszorg, hebben kinderen en jongeren die mogelijk onder bijvoorbeeld
een Leesstoornis lijden, recht op diagnostisch
onderzoek en behandeling. Dat is een mensenrecht!
Opmerkelijke
praktijken
Ondanks de hierboven besproken informatie,
die niet nieuw is, worden er al enkele jaren in Nederland steeds meer
‘dyslexieonderzoeken’ gedaan. Het gaat hier om veel kinderen en jongeren.
Wanneer een kind of jongere ondanks de vaak
grote inspanning van onderwijsgevenden en ouders heel ver achter raakt bij
technisch lezen (hardop lezen op tempo en correctheid, ‘AVI-lezen’), wordt vaak
gezegd dat er mogelijk sprake is van dyslexie. Een
‘dyslexieonderzoek’ wordt dan georganiseerd.
Bij de ‘dyslexieonderzoeken’ wordt alleen
gezocht naar de mogelijke aanwezigheid van één bepaald probleem, dyslexie, en
naar niets anders dan dyslexie. Dat is ook wat door ouders en scholen verwacht
wordt. Vaak geven zij ook expliciet aan niets anders te willen
laten onderzoeken.
Bij een dyslexieonderzoek houden mensen zich
zeer uitgebreid bezig met het testen van alle mogelijke leesvaardigheden die op
zichzelf geen diagnostische criteria zijn en dus voor diagnostisch onderzoek
van geen belang zijn.
Daarnaast wordt het kind een
intelligentietest aangeboden of, nog erger, enkele subtests van een of twee
intelligentietesten!
Bij deze onderzoeken van circa 1.500 euro,
die niet worden vergoed, komt men meestal toch niet tot het vaststellen van een
diagnose (dyslexie).
De reden is dat men van mening is dat ‘de
hardnekkigheid van het probleem’ niet aangetoond is. Men vindt namelijk dat
eerst ‘dyslexiebehandeling’ moet plaatsvinden voor men tot het vast stellen van
de diagnose ‘dyslexie’ mag komen.
Daar toch ook wel in het onderzoek vaak
‘signalen naar voren kwamen die mogelijk zouden kunnen duiden op dyslexie’,
wordt ‘dyslexiebehandeling’ geadviseerd.
Samenvattend, geen diagnose uit het
‘dyslexieonderzoek’, wel het advies ‘dyslexiebehandeling’!
De ‘dyslexiebehandeling’ is nog duurder dan
het onderzoek en wordt ook niet vergoed door de zorgverzekeraars. Veel scholen
betalen zelf het dyslexieonderzoek, maar heel weinig doen dat bij behandeling.
Concluderen:
- De
‘dyslexie onderzoeken’ voldoen niet aan de wetenschappelijke eisen voor
diagnostisch onderzoek omdat deze te beperkt zijn qua opzet en criteria
oneigenlijk geïnterpreteerd worden (‘de hardnekkigheid van het probleem’).
- Behandeling (‘dyslexie behandeling’) wordt
(dringend) geadviseerd voordat de diagnose (‘dyslexie’) vastgesteld is.
- Behandeling van één (mogelijke) aandoening
(‘dyslexie’) komt tot stand geheel los van andere vaak voorkomende (en
ernstiger) psychische problemen bij deze kinderen.
- Als na behandeling de achterstand bij
technisch lezen nog erg groot is, onafhankelijk van de oorzaak (bijvoorbeeld
inadequaat behandelplan), dan krijgt het kind of de jongere een verklaring dat
hij of zij dyslectisch is, een zogenaamde dyslexieverklaring.
Is de achterstand niet meer significant, dan
‘was er geen dyslexie’ en krijgt het kind of de jongere geen
dyslexieverklaring.
Deze handelwijze wijkt geheel af van wat er
in de wetenschappelijke wereld aangeduid wordt als verantwoorde praktijken.
Diagnose wordt vastgesteld op basis van
symptomen en criteria, eventueel met de toevoeging “Gedeeltelijk in remissie”
of “Volledig in remissie”. Zie: DSM-IV en ICD-10.
- Ouders worden opgezadeld met zeer hoge
kosten voor de gezondheidszorg van hun kinderen. Deels is dat te wijten aan het
feit dat men er praktijken op nahoudt (terminologie, onderzoeksopzet en diagnostische
criteria) die volstrekt afwijken van wat in de wereld over een zeer brede
wetenschappelijke consensus geniet.
- Veruit de meeste kinderen met zorgelijke leesproblemen
zijn kinderen van gezinnen uit lagere sociaal-economische (SES) groepen uit de samenleving.
Hun ouders hebben vaak geen geld om onderzoek
en behandeling zelf te bekostigen waardoor deze vaak niet plaats vinden.
Veel ouders brengen wel grote offers om hun
kind toch een ‘dyslexiebehandeling of -verklaring’ te geven.
Kinderen
en ouders behoeven bescherming.
Voor
de Inspectie van Volksgezondheid ligt hier zeker ook een taak.
Dit zijn enkele redenen waarom Child Support
geen ‘dyslexieonderzoek’ doet.
Wij doen wel wetenschappelijk verantwoorde
psychodiagnostiek en stellen een Leesstoornis vast wanneer er aan de
internationale geldende criteria wordt voldaan (DSM-IV).
Is de diagnose vastgesteld en wil men een
‘Dyslexieverklaring’, omdat daarmee het kind gebruik mag maken van beschermende
maatregelen, dan krijgt het kind of de jongere deze verklaring van Child
Support.
Zie: Oriënterend Onderzoek
Child Support heeft ook veel ervaring in het
behandelen van zorgelijke lees- en rekenproblemen. Behandeling doen wij vanuit
inzicht in de gehele problematiek van het kind of jongere, door het integreren
van gevoelens en
emoties in het leerproces.
Drs. M.F.M. e
Cunha
Ontwikkelingspsycholoog
Gezondheidszorgpsycholoog (BIG)
Kinder- en Jeugdpsycholoog (NIP)
Onderwijsspecialist”
TOELICHTING
Dat is een document
van Child Support, dat sinds 2008 te lezen is op de website (http://www.child-support-europe.com)
bij Kenniscentrum en vervolgens bij Doen wij niet.
De vraag is: Hoe gaat het met dyslexie anno 2015?